Playwork in Nederland
Geef kinderen tijd en ruimte en je krijgt de meest fantastische speelsituaties. Volwassenen zijn eigenlijk niet nodig. Of hebben volwassenen wel degelijk een rol en hoe ziet die er dan uit?
Playwork is een werkwijze om kinderen in hun vrije tijd te begeleiden en te ondersteunen bij het vrije, avontuurlijke en risicovolle spelen. Het komt uit Groot Brittannië waar het ontwikkeld is in de ‘adventure playgrounds’, en benadrukt het belang van de eigen inbreng van kinderen en hun vrije spelen. De 'Playwork benadering' gaat uit van de autonomie van kinderen en de verantwoordelijkheid voor hun vrije tijd en hun eigen speelomgeving en wat zij daar zelf willen spelen.
Martin verzorgt Playwork presentaties en workshops in Nederland. In zijn trips naar Engeland heeft hij veel geleerd van de playworkers daar en hoe zij zich bewust zijn van hun rol voor kinderen. De Playwork principles geven een mooie definitie van spelen dat als uitgangspunt wordt genomen:
Het vrij spelen van kinderen:
‘Spelen is een proces dat vrij is gekozen, zelf aangestuurd en intrinsiek gemotiveerd.
Dus, kinderen bepalen en controleren zelf de inhoud en intentie van hun spel,
door het volgen van hun eigen instincten, ideeën en interesses,
op hun eigen manier met hun eigen redenen.’ (PPSG, 2005)
Met dit als basis worden workshops gegeven, voor professionals, vrijwilligers en anderen die met kinderen werken in diverse sectoren, waaronder naschoolse opvang (BSO), kinderdagopvang, basisscholen en overblijf, speeltuinwerkers, sociaal werkers etc.
Playwork in de praktijk
Lees voor wat de Playwork benadering is en wat het te bieden heeft, het artikel dat Martin recent heeft geschreven voor het Korczak jaarboek: Laat ze los! Waarom we kinderen weer vrij moeten laten spelen, en hoe dat te doen. Zie de publicaties pagina. Een kort stukje hieruit:
Uit de Playwork Principles spreekt dat kinderen zouden moeten kunnen spelen wat zij zelf willen, en niet wat volwassenen denken dat zij zouden moeten spelen. We moeten voorkomen dat we het spel van kinderen verzwakken, verpesten, vervalsen of verknoeien. In plaats van te denken dat we nodig zijn, moeten wij onze bemoeienis met het spel van kinderen juist afleren. Dat valt vaak niet mee. Het lastigste onderdeel van het begeleiden van het vrije spelen is om ‘niets te doen’. Hierbij geldt de 3-, 10- of eigenlijk, als je genoeg zelfvertrouwen, durf en vertrouwen in het kind hebt, de 30-secondenregel. Als we denken te moeten ingrijpen of ons te moeten bemoeien met het spel, houden we ons nog even in, ook al ziet het er risicovol uit of zien we dat het kind het lastig heeft. Omdat, in bijna alle gevallen, de situatie zich vanzelf oplost of doordat het kind zelf een manier bedacht heeft het op te lossen. En dat is het mooiste dat je een kind mee kunt geven, dat het zijn veerkracht aan kan spreken en vol zelfvertrouwen verder leert gaan. Het grootste vertrouwen geven we kinderen als wij uit het zicht verdwijnen en hen het zelf laten uitzoeken. Dat is wat zij ook het liefste willen. Dit is de hoogste trede van de ‘interventieladder’, een hulpmiddel dat inzicht geeft in onze rol en de manieren waarop we het spelen van kinderen kunnen ondersteunen. Bedenk wat er nodig is in elke speelsituatie en wat het kind nodig heeft. Zo kan je ook even meespelen, iets voordoen of helpen, maar niet langer dan nodig is om het kind zelf te laten spelen. Want houd in gedachten: het spel is van het kind.
Interventieladder (Van Rooijen, 2014)
1. Ze kunnen het alleen
2. Laten uitzoeken/ handen over elkaar
3. Bewust opletten/ oogje in het zeil
4. Zelf bedenken
5. De keus laten
6. Stimuleren
7. Opperen
8. Uitleg geven
9. Helpen
10. Voordoen
11. Bemoeien/voor hun doen
12. Sturen
13. Ingrijpen
Met nadruk gaat het bij Playwork niet alleen om de begeleiding van de kinderen tijdens het spelen, maar om hoe professionals en vrijwilligers kinderen ondersteunen in hun vrije tijd. Hiermee sluit het goed aan bij de rol die professionals willen spelen ten aanzien van de kinderen die zij onder hun hoede hebben.
Meer weten over de 'Playwork benadering' en de inhoud van presentaties en workshops? Neem contact met mij op.