Alle sessies op een rijtje

1. Risicovol spelen, hoe kan het wel: het jonge kind           Helena Sienaert

Peuters en kleuters: risicocompetent?

Wanneer peuters en kleuters vrij bewegen, komen daar vanzelf uitdagingen en risico’s bij kijken. Uit zorg voor de emotionele en fysieke veiligheid van jonge kinderen perken volwassenen hun bewegingsvrijheid vaak in. Ze nemen aan dat jonge kinderen zelf onvoldoende gevaren opmerken en risico’s inschatten, of dat ze er niet gepast mee omgaan. Maar klopt dit ook?

In onze eerdere RePLAY onderzoeksprojecten observeerden we hoe peuters en kleuters risicovol spelen. Tijdens ons huidige project Toddlers’ Risk Competence filmen we peuters tijdens uitdagende en risicovolle situaties. We bespreken beelden met hun ouders en kinderbegeleiders. Hoe schatten zij de risicocompetentie van peuters in?

Kom jij mee ontdekken hoe jonge kinderen omgaan met de uitdagingen en risico’s die horen bij vrij bewegen? Wat doen hun blik en lichaamshouding ons vermoeden over hun ontluikende risicocompetentie? Wat zouden ze voelen en denken? Wat kunnen jonge kinderen wél in risicovolle situaties?

Eens we hier zicht op hebben, kunnen we jonge kinderen een meer passende omgeving bieden om volop te groeien in hun risicocompetentie. Hoe bouw jij hieraan mee via jouw praktijk en/of beleid?

Helena Sienaert

Helena Sienaert is Master in de Pedagogische Wetenschappen, onderzoeker aan Arteveldehogeschool (opleiding Pedagogie van het Jonge Kind) en promovenda aan Universiteit Gent (onderzoeksgroep Motorische Controle). Ze focust zich via de RePLAY-projecten op risicovol spelen bij jonge kinderen. In haar huidige onderzoeksproject Toddlers’ Risk Competence verkent ze de risicocompetentie van peuters.

2. Risicovol spelen, hoe kan het wel: de regelgeving      Koen de Maertelaere

Risicovol spelen: hoe veel kan en mag

De regelgeving, zoals het WAS, vraagt dat spelen veilig kan gebeuren. Maar het is niet verplicht om bestaande (veiligheids)normen te gebruiken. Hoe kan je dan aantonen dat risicovol spelen voldoet aan deze veiligheidsverwachting? De risicoanalyse is één van de meest aangewezen tools daarvoor. In deze sessie maken we u wegwijs in hoe je een risicoanalyse kan opstellen en onderbouwen. Dit kan je toepassen op bijv. een ‘rommelspeeltuin’: op loose parts, huttenbouwen en andere niet reguliere speelobjecten.

• Waar start je?
• Hoe bouw je de risicoanalyse op, zowel praktisch als administratief?
• Gevaar en risico, hoe zit dat nu juist?
• Hoe kan je risico's inschatten? Aanvaardbare en niet aanvaardbare risico’s?

Samen maken we een risicoanalyse op van enkele voorbeelden ter plaatse. Stap per stap maken we u vertrouwt met dit proces en reiken we je de noodzakelijke tools aan om dit in volle vertrouwen aan te pakken.

Koen de Maertelaere

Koen heeft ruim 24 jaar ervaring met het toepassen van aanvaardbare risico's in niet formele speelomgevingen. Daarnaast bezit Koen meer dan 15 jaar actieve ervaring in Europese en internationale normering onder andere als voorzitter en projectleider voor het schrijven van Europese en internationale normdocumenten. Niemand is beter geplaatst om de verwachtingen van normen juist in te schatten en te duiden.

3. Risicovol spelen, hoe kan het wel: playwork and risk-taking Meynell Walter

Thinking Deeply about Play and Risk (Engelstalige sessie)

This session will start by thinking about what we mean when we talk about free play and what exactly is risky play. By starting with an exploration of play we will become more able to understand how engaging in risk-taking in play has positive benefits. We will explore the advantages to the child of risk-taking in their play, and how does it help them as they grow and develop?
Then drawing on examples from my everyday practice as a playworker in an adventure playground, we will continue to exploring what children do, how they do it, and the worries that it causes the adults to have.
We will investigate our own attitudes to various aspects of risk-taking and we will analyse what risk taking really means and draw the differentiation between a hazard and a risk.
We will pull all these aspects together to consider what we can do to advocate for more risk-taking in children’s play.

Meynell Walter

Meynell is a playworker, playwork trainer, and playwork advocate. He has been working with children and young adults in various capacities for 53 years and is still working as a playworker on an adventure playground.
Meynell is a radical maverick, blessed with a light touch of arrogance and whilst some people find him a little ‘brusque’ or ‘argumentative’ you can be assured that whatever his manner or approach his passion about children’s play will shine through.

4. Risicovol spelen, hoe kan het wel: Adventure playgrounds    Wendy Russell

Better a broken bone than a broken spirit? UK adventure playgrounds in the 21st century (Engelstalige sessie)

Building on the keynote talk, this session will provide an opportunity to explore and debate the chequered history of adventure playgrounds in the UK, and particularly their role in providing opportunities for children to take risks. Highlighting changes in the broader social, cultural, political and economic context will help us to reflect on how such playgrounds are valued (or not) by children, communities and policy makers, and how this affects playworkers’ approaches to creating the conditions for children to take risks in their play.

Dr Wendy Russell

is an independent researcher on children’s play and a Research Fellow at University of Gloucestershire, UK. She has worked in the play field for some 50 years, initially on adventure playgrounds, then in research and education locally, nationally and internationally. Her research focuses on policy, the politics of space and ethics.

5. Risicovol spelen, hoe kan het wel: de Utrechtse aanpak       Janneke Baan & Alexander van den Kommer

Het project Avontuurlijk Spelen als leidend voorbeeld van Risicovol Spelen

In het voorjaar van 2022 is het project Avontuurlijk Spelen gestart, waarbij 6 Utrechtse speeltuinen meer risico en uitdaging zijn gaan faciliteren en begeleiden voor kinderen. Een samenwerking tussen de gemeente Utrecht als opdrachtgever, Dwarsverband en welzijnsorganisatie Dock als facilitator en De Blauwe Ton als trainer en kwaliteitsbewaker. Inmiddels hebben in Utrecht 10 speeltuinen het vignet ‘Avontuurlijke Speeltuin’ ontvangen waarbij de speelomgeving uitdagend is en professionals dit deskundig begeleiden. Het vervolg de AvonturenSpeeltuin/ Rommelspeeltuin in Fort Luna heeft landelijke bekendheid gekregen in diverse media en er zijn geïnteresseerden uit diverse gemeenten die dit voorbeeld willen volgen. Speeltuincoördinator Janneke Baan van welzijnsorganisatie DOCK en Alexander van den Kommer van Dwarsverband vertellen over de opzet van het project, de ervaringen en hoe de borging plaatsvindt in de dagelijkse praktijk.

Janneke Baan & Alexander van den Kommer

Janneke Baan is coördinator speeltuinen bij Welzijnsorganisatie DOCK en heeft uitgebreide ervaring in samenwerkingsprojecten in het sociale domein en is speeltuinmaker geweest op verschillende speeltuinen.

Alexander van den Kommer ondersteunt en faciliteert de verzelfstandigde speeltuinen die zijn aangesloten bij vereniging Dwarsverband. Hij is tevens medeoprichter en speeltuinmaker van Sportspeeltuin Abstede.

6. Risicovol spelen, hoe kan het wel: de Rommelspeeltuin    Irmgard Gouda & Bart Snijders

Rondleiding Rommelspeeltuin met Q & A

De AvonturenSpeeltuin/Rommelspeeltuin is een plek waar kinderen volop risico en uitdaging aan kunnen gaan, niet gehinderd door volwassenen. Kinderen kunnen spelen met ‘loose parts’, bouwen, klimmen en klauteren, etc. en hun eigen avontuurlijke projecten bedenken en uitvoeren. Ouders zijn verboden, de begeleiding wordt verzocht door getrainde ‘speelwerkers’, naar voorbeeld van playworkers die in Engeland in de ‘adventure playgrounds’ actief zijn. Zij geven de kinderen de ruimte en tijd om zelf risico’s in te schatten en aan te gaan. De Rommelspeeltuin is een mooi praktijkvoorbeeld van Hoe kan het wél, heeft veel publiciteit gekregen in de landelijke en lokale pers, en krijgt mogelijk navolging in andere gemeenten. Het speelterrein kan van dichtbij bekeken worden omdat er (waarschijnlijk) geen kinderen zijn. Projectleider Bart en speelwerker Irmgard vertellen over hun ervaringen en alle vragen over opzet, doel en praktijk van de Rommelspeeltuin kunnen gesteld worden.

Irmgard Gouda & Bart Snijders

Bart Snijders is initiatiefnemer van de Stichting Speeltuin Fort Luna en projectleider van De AvonturenSpeeltuin.

Irmgard Gouda verzorgt de Avonturenclub in Utrecht, geeft kinderen atletiektraining en is een ervaren speelwerker.

7. Risicovol spelen, hoe kan het wel: ouders           Zeina Bassa 

De Durfwijzer: help ouders de meerwaarde van risicovol spelen in te zien

Aan de slag met risicovol spelen als professional, maar helaas… de ouders zien dit niet zitten. Herkenbaar? In alle werkvelden kunnen ouders een belemmerende factor zijn, met als veelvoorkomend dilemma: ze willen geen blauwe plekken, schaafwonden of vieze kleren bij hun kind. In deze interactieve sessie ga je actief aan de slag met praktische handvatten om ouders op een positieve manier mee te krijgen in de waarde van risicovol spelen.

• Waarom is het belangrijk om risicovol spelen uit te dragen aan ouders?
• Hoe voer je het gesprek op een manier die werkt voor ouders?
• Hoe help je ouders om zelf actief aan de slag te gaan met risicovol spelen?

We duiken in de laatste inzichten over de houding van ouders ten opzichte van risicovol spelen en beantwoorden de vraag: hoe kan het wél? Je krijgt praktische tools aangereikt om het gesprek met ouders aan te gaan, zodat je hen kunt helpen los te komen van de angst voor risicovol spelen. Ontdek hoe jij als professional een positieve verandering kunt realiseren, voor zowel de kinderen als voor de ouders.

Zeina Bassa

Zeina Bassa is consultant bij het programma Kinderveiligheid van VeiligheidNL. Ze helpt ernstig letsel bij kinderen voorkomen door een goede balans te vinden tussen beschermen en versterken. Ze vertaalt de nieuwste onderzoeksinzichten over risicovol spelen naar toegankelijke en praktische hulpmiddelen, zodat kinderen vol vertrouwen kunnen ontdekken en groeien.

8. Risicovol spelen, hoe kan het wel: verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid           Bastiaan Goedhart 

‘Niet zo veilig als mogelijk, maar zo veilig als nodig’

Kinderen hebben baat bij risicovol spelen en bewegen, maar hoe faciliteer en begeleid je dit op een verantwoorde manier? Met de afnemende motorische vaardigheden, grote niveauverschillen tussen kinderen en de angst voor aansprakelijkheid kunnen er bij professionals vragen leven als:

✓Wat mag en kan binnen de regelgeving?
✓Welke voorzorgsmaatregelen zijn nodig?
✓Wat als er een (ernstig) ongeval gebeurt?
✓Hoe ga je om met aansprakelijkheid en claims?

In deze interactieve sessie krijg je heldere antwoorden en praktische inzichten. We onderzoeken samen hoe je risicovol spelen op een verantwoorde manier stimuleert, zonder dat veiligheid en speelplezier in het gedrang komen. Stel je vragen, ontdek de grenzen en ga naar huis met meer kennis én vertrouwen!

Bastiaan Goedhart

Bastiaan Goedhart is een ervaren groeps- en vakleerkracht in het basisonderwijs en opleidingsdocent aan de Pabo Haarlem. Als deskundige op het gebied van veiligheid en aansprakelijkheid geeft hij scholing en trainingen door het hele land, en treedt hij op als deskundige bij rechtszaken. Hij richt zich op het spanningsveld tussen het belang van risicovol spelen en het vermijden van onaanvaardbare risico’s.

9. Risicovol spelen, hoe kan het wel: voor álle kinderen        Annemieke Oostveen 

Risicovol spelen: zeker voor kinderen met speciale behoeften of ontwikkelingsproblematiek

Kinderen met een kwetsbaarheid op fysiek of mentaal vlak hebben het ook nodig om risicovol te spelen. De weerbaarheid, veerkracht en het zelfvertrouwen die dit oplevert is hen ook gegund.  Juist deze kinderen worden echter vaak overbeschermd en hen wordt risicovol spelen onthouden. Redenen die worden genoemd zijn bijvoorbeeld: Kinderen raken sneller overprikkeld, de risico’s zijn groter, het inschattingsvermogen kleiner, het samenspelen problematischer.

De kinderen zijn uniek en weten zelf (onbewust) heel goed waar hun volgende uitdaging ligt. Ze maken hun eigen keuzes, ook bij risicovol spelen. Het kind weet het, kan het en doet het is mijn uitgangspunt.  Als integratief coach / counselor heb ik een groot vertrouwen in het zelfhelend en zelfoplossend vermogen van kinderen. Tijdens risicovol spelen verkennen zij hun eigen mogelijkheden en ze ontdekken nieuwe;  ze leren zichzelf kennen èn dagen zichzelf uit. We kunnen hierbij als volwassenen het kind ondersteunen om zelf verder te komen in de zelfgekozen  ruimte en route, in het zelfgekozen tempo. En werken met en vertrouwen op de eigen keuzes van het kind… hoe kan het wèl.

In deze sessie wordt samen met deelnemers, aan de hand van praktijkvoorbeelden, de drie fundamenten voor risicovol spelen van deze kinderen onderzocht

• De meerwaarde van risicovol spelen voor de mentale gezondheid en emotieregulatie van kinderen en jongeren
• Waar en Hoe kunnen we kinderen met een specifieke ondersteuningsbehoefte (meer) risicovol spelen bieden? Welke extra uitdagingen levert dit op?  
• Wat betekent dit voor onze rol als begeleider, als opvoeder, als ouder?

Annemieke Oostveen

Annemieke Oostveen is Pedagoog (Msc), Integratief kinder- en jongerencoach / counselor en  Hogeschooldocent  Pedagogisch Management Kind en Educatie aan Hogeschool Windesheim te Zwolle. Na werkzaam te zijn geweest in jeugdbeleid werkt Annemieke als hogeschooldocent en heeft zij een praktijk voor kinderen, jongeren en gezinnen met sociaal-emotionele en gedragsproblematiek. Sinds kort is zij actief met theorie, praktijk en training van risicovol spelen voor meer kwetsbare kinderen via ‘De Rode Ton’

10. Risicovol spelen, hoe kan het wel: buiten begeleiden       Wim van Gelder 

Haal het beste uit risicovol buitenspelen

Het is belangrijk dat ook op het schoolplein en het speelplein van de kinderopvang kinderen mogelijkheden hebben voor risicovol spelen. Dit vraag wat van de ruimte, de materialen en van de begeleiders. De kunst is dat je minder regelt en meer in positief contact staat met kinderen. In deze sessie gaan we vanuit onze praktijk in op de randvoorwaarden die bijdragen aan een uitdagende en uitnodigende speel-, ontdek- en beweegomgeving.

Wat kun je verwachten?

• Hoe benut je de ruimte en materialen optimaal?
• Binnen welke structuur komen kinderen én begeleiders goed tot hun recht?
• Hoe ga je om met het recht van de sterkste, ‘karren-terreur’ en ‘voetbal-terreur’.
• Grenzen verkennen: Hoe geef je kinderen de ruimte om fysieke en sociale risico’s te nemen, zoals durven onderhandelen, eigen grenzen stellen en stoer gedrag.
• Hoe creëer je een uitdagende speelomgeving waarin kinderen ook leren omgaan met competitie, hiërarchie en groepsdynamiek.

Wim van Gelder

Wim van Gelder is van oorsprong leerkracht bewegingsonderwijs en begeleid momenteel vele scholen op het gebied van bewegingsonderwijs, de inrichting en begeleiding van schoolpleinen en Motorische Remedial Teaching. Hij is pionier in het initiëren en implementeren van de Dynamische Schooldag, inclusief bewegend leren. Naast auteur van methodes en leerlingvolgsystemen is hij spreker in de sport, kinderopvang en het onderwijs.

11. Risicovol spelen, hoe kan het wel: De GGD             Wietske van Gurp 

De Wet Kinderopvang & Risicovol spelen: wat kan er wél?

Binnen de kinderopvang is er veel interesse voor risicovol spelen, zowel op de BSO als bij het Kinderdagverblijf. Wat staat er in de Wet kinderopvang over risicovol spelen? Het antwoord: helemaal niets! In deze sessie kom je te weten wat er volgens de Wet kinderopvang dan wél mogelijk is, als het gaat om risicovol spelen. En wat je aan de GGD kan laten zien tijdens een inspectieonderzoek. Na deze sessie heb je handvatten voor je beleid over risicovol spelen en welk gesprek je met de GGD kunt voeren. De conclusie? Als er goed over is nagedacht en als er duidelijke afspraken zijn gemaakt, dan mag juist best veel!

Wietske van Gurp

Wietske is afgestudeerd orthopedagoog en communicatietrainer. Zij werkt al 10 jaar als toezichthouder kinderopvang bij de GGD Amsterdam. Daar houdt ze zich onder andere bezig met risicovol spelen en hoe dit past binnen de wet- en regelgeving. Ze geeft webinars, workshops en trainingen over dit onderwerp en wordt er regelmatig over geïnterviewd.