Risicovol spelen en waarom we onze volwassen kijk opzij moeten zetten

Het ‘risicovol spelen’ van kinderen is steeds meer in de belangstelling. In mijn presentaties voor pedagogisch professionals van de BSO en natuureducatie medewerkers komt de meerwaarde voor kinderen aan bod en de dilemma’s die volwassenen hebben. Toch is het gek om risicovol spelen als aparte categorie van het spelen van kinderen te beschouwen. Immers, het aangaan van risico bij het spelen is voor een kind vanzelfsprekend. Als vanzelf worden zij aangetrokken door dat muurtje om op te klimmen, of gaan zij achterstevoren de glijbaan af. Kinderen zoeken hierbij naar een uitdaging die past bij de vaardigheden die zij hebben of willen uitbreiden. Het kind zoekt van nature onzekerheid en onvoorspelbaarheid op bij het spelen, waarbij het ook weet dat er een kans is op bezering. En dat vindt het kind oké.

Wij als volwassenen, professionals en ouders, staan erbij en voelen de grote behoefte om iets te moeten doen. Waarschuwen, ingrijpen, advies geven, en denken daarbij het goede te doen. Echter, wat wij doen is onze eigen ideeën en vooral angsten projecteren op het kind. Waardoor kinderen niet de tijd en ruimte krijgen om zelf te bedenken wat en hoe ze spelen en welke risico’s zij willen aangaan.

We kunnen ervan uitgaan dat de meeste kinderen risicocompetent zijn: zij kunnen zelf risico’s inschatten en de juiste afwegingen maken om zichzelf te beschermen. En het moet juist af en toe ‘fout’ gaan, dat is juist de bedoeling. Het kind neemt deze ervaring mee in de volgende speelsituatie en heeft voldoende veerkracht om hier mee om te gaan.

Onze opdracht is om dit te erkennen, te zien hoe kinderen het zelf doen, en hen dus te laten, hoe lastig dit ook is voor onszelf. Voor kinderen is het goed zo, want het is gewoon onderdeel van hun normale vrije spelen.

En toch is het goed om het ‘risicovol spelen’ te blijven noemen, omdat daarmee juist wordt aangegeven dat kinderen risico en uitdaging in hun spel nodig hebben. Maar laten we daarbij onze volwassen kijk opzij zetten, en het perspectief van het kind nemen.

In online sessies besteed ik aandacht aan de fundamenten van vrij spelen: Risicovol spelen: het recht op risico, voor veerkracht en autonomie; PARS Playwork: hoe kinderen bewust te begeleiden in hun vrije tijd; en Loose Parts: verbeter de speelomgeving van kinderen. Zie deze pagina.